Temel ve vazgeçilmez bir kaynak Mantık sadece bir felsefe disiplini değil, felsefe yapmanın yöntemidir de. Rudolf Carnap Mantığın genellikle teknik bir çalışma alanı olduğu düşünülür. Sınırlı bir bakış açısının getirdiği bu yargı aynı zamanda, onun sahip olduğu derinliğin görmezden gelinmesine ve eksik anlaşılmasına yol açar. Eski Çağdan bu yana düşünmenin aleti (organon) olarak kabul edilen mantık, bu kitapta tam da bu ihtiyacı karşılayacak nitelikte bir çokboyutlu içeriğe sahip. Klasik mantık-sembolik

Her ahlakta bir etik, her etikte bir ahlak içerilmiştir. İnsan, toplumsallığı gereği tek başına ele alınamayacak bir varlık. Bu bakımdan, doğduğu andan itibaren belli bir dille, dünya görüşüyle, estetik beğeniyle, inanç sistemiyle çevrelenmiş durumda. İnsanı bulunduğu toplumda kodlayan şeylerin belki de toplamı ahlak. Nasıl oturup kalkmak gerektiğinden tutun da saygıdan ne anlamamız gerektiğine, müzik beğenimize, damak tadımıza, ekonomimize kadar her şey, ahlak denen bu dizge aracılığıyla belirleniyor. B

Bir şiir ve felsefe klasiği. Türlü türlü yollardan gider insan. Novalis'in Sais Çırakları adlı şiirsel ve felsefi romanı, insanın doğayı anlama ve doğayla ilişkilenme çabasına yönelik bir yol/yolculuk niteliğindedir. Sais şehrine yol alan çıraklar doğanın işleyişindeki, kökenindeki, temelindeki gizemli ilkeleri ve insanın doğayla kurduğu muhtelif ilişkileri keşfetme uğraşındadır. İlk bakışta oldukça soyut, farklı sesler bir araya geldikçe hayli somut bir portre ortaya çıkar. Paul Klee ile Novalis'in yoll

Felsefe yapısı gereği antropontolojiktir; felsefe ancak insan varoluşuyla kendisi olmaktadır. Felsefenin Gör Dediği ana başlığı altında yayımlanan Antropontoloji ya da İnsan-Varlıkbilgisi çerçevesinde, insan ile felsefe arasındaki arada olma ortak paydasından yola çıkılarak, felsefenin doğasıyla insanın doğası arasında ya da insanın doğasıyla felsefenin doğası arasında bağ kuruluyor ve felsefenin varolana yönelttiği keskin bakışın sonucunda görülenlerin neler olduğu ortaya konuyor. Felsefe keskin bakışını

Epistemolojinin görev alanı ancak antropolojik ve tarihselci bir insan ve dünya kavrayışı doğrultusunda belirlenebilir. Tarihselci Gelenek, Almanya'da tarihselci düşüncenin tin bilimleri, sosyoloji ve hermeneutikteki başat figürlerinden Dilthey, Weber ve Gadamer üzerine Doğan Özlem'in dört yazısını bir araya getiriyor. İlk yazıda tarihselci ve eleştirel düşünce geleneklerini tin bilimleri felsefesinde birleştirerek felsefede devrim yapan bir Dilthey portresi çiziliyor. İkinci yazıda Weber'in sosyolojisine

Doğru bir okuma biçimi edinmiş, dolayısıyla okuduklarının anlamlarını kendi başına sökebilen ve kendi yazdıklarını bütün yazınsal öğeleri soyutlayarak çözümleyebilen, eleştirebilen yazar adayı, aynı zamanda okumayla yoğun ve sürekli bir ilişki içinde yaşamayı başarabilirse, yazmayı da er geç başarır. - Semih Gümüş Yazar Olabilir miyim? ister edebiyatın çetin yollarına gidin, ister ıssız bir adaya, yanınızda bulunması gereken bir kılavuz kitap. Yaratıcı Yazının Yolları, Yordamları - Nasıl Yazmalıyım

Yirminci yüzyılın önde gelen filozoflarından ve Yeni Kantçı akımın başlıca temsilcilerinden Ernst Cassirer'in felsefi bir monografi niteliğindeki Kant'ın Yaşamı ve Öğretisi tam anlamıyla klasikleşmiş bir yapıt. İlk baskısının üstünden yüz yıla yakın bir süre geçmiş olmasına rağmen, bugün de Kant felsefesi üstüne yazılmış en nitelikli ve kapsamlı kitaplar arasında baş sıralarda yer alıyor. Cassirer, Kant'ın on ciltlik toplu eserlerini (1912-1923) aydınlatıcı ve bütünleyici bir kitap olarak tasarladığı bu ça

Tarihsel akıl eleştirisi, insanların kendi kendilerini tanıma yetilerinin eleştirisidir. -Wilhelm Dilthey- Kültür, en yalın ifadesiyle, insanın çevrelendiği ortam. Onu var ettiği kadar sınırlayan, yaratıcı kıldığı kadar körelten de bir yapı. Bir tür yapay doğa. Bu yapay doğanın olgularını ele alan bilim grubu ise özellikle 20. yüzyılın başından itibaren bir itirazı dile getirmeye başladı. Olguları ve yöntemi bakımından doğa bilimlerinden ayrı bir niteliğe sahip olduğu iddiasına dayanan kültür bilimleri,

Özgür bilim anlayışının felsefesi. Max Weber tarihçi, hukukçu, ekonomist, dinbilimci, siyaset bilimci ve nihayet sosyolog kimlikleriyle, sözcüğün tam anlamıyla çok yönlü bir biliminsanı. Bilgi ve bilim üstüne sürekli düşünen, özellikle kültür (tin) bilimlerinin felsefi temellerini sürekli sorgulayan bir filozof. Bu filozof kimliğiyle, sosyolojinin yüzyılımızdaki kurucularından oldu. Onun yüzyılımızın başında temellerini attığı anlamacı sosyoloji, sosyal bilimlerdeki bunalımın etkisiyle, son onyıllarda yeni

Neslihan Önderoğlu, ilk kitabı İçeri Girmez miydiniz? ile 2013 Haldun Taner Öykü Ödülü'ne değer görüldü. İkinci öykü kitabı Mevsim Normalleri ile öykülerinin niteliğini pekiştirdi. Bu iki kitap, Neslihan Önderoğlu'nu son dönemin öykücüleri arasında öne çıkardı. Anlattıkları kadar anlatım biçimiyle de ustalaştığını gösterdi. Denebilir ki, iki kitabında aynı anlayışta öyküler yazarak yazma serüvenine kararlılık kazandırdı. Filler ve Balıklar bir sıçrama yapıyor. Neslihan Önderoğlu'nun anlattıkları her zaman h

Dostoyevski, 1876'da bir gazete haberinden etkilenerek yazdığı Uysal Kız'da karısı bir süre önce intihar etmiş bir adamın hikâyesini anlatır. Aslında yazdığım şey ne bir öykü ne de güncedir. Evli bir adamı gözünüzün önüne getirin: Karısı birkaç saat önce pencereden atlayarak intihar etmiş olup şimdi de masanın üzerinde upuzun yatmaktadır. Adam şaşkınlık içindedir, düşünceleri darmadağınıktır. Evinde bir odadan ötekine dolaşarak olup biteni anlamaya, kafasını toparlamaya çalışır. Doğaldır ki, öykünün anlatım

Kafka'nın hikâyelerinde epik, Şehrazad'ın dilinde kazandığı anlamı yeniden kazanır: geleceği ertelemek. Dava'da davalının umudu ertelemedir - davanın gitgide hükme dönüşmemesi şartıyla. Kafka şiiri öğretiye, mesel'e dönüştürmeye, ona dayanıklılık ve yalınlığını geri kazandırmaya yönelik muazzam çabasında başarısızlığa uğramıştı. Hiçbir yazar, 'Hiçbir şeyin suretini yapmayacaksın' emrine onun kadar itaat etmemiştir. -Walter Benjamin'in sonsözüyle- Nerede başlar yasa? Nereye uzanır? Nerelere kıvrılır? Yasanın

Bu kudretliliğe, bu büyük tour joué'ye, çevrilen bir dümene ve tamamlanan bir büyük tura gülerken işitilebilen bir James Joyce vardır. Ulysses'in dümenlerinden ve turlarından, hilelerinden, kurnazlıklarından ve geri dönüşünden, her şeyden geri döndüğünde tamamladığı büyük turundan söz ediyorum. -Jacques Derrida- Yapmaya çalıştığım şey ile kilisedeki ayin arasında bir benzerlik yok mu sence de? Ben de gündelik hayatın ekmeğini, kalıcı sanat değeri olan bir şeye dönüştürerek insanlara bir tür zihinsel zevk y

Ağaçların Özel Hayatı, Verónica'nın resim kursundan dönmeyişiyle başlıyor. Öğretmen ve pazar günü yazarı Julián'ın önce küçük Daniela'yı uyutmak için anlattığı doğaçlama hikâyeler olarak. Bekleyiş uzadıkça Julián hikâyeleri istemsizce kendi hayatlarına döndürüyor. Anımsayışlarla, çağrışımlarla, gözlemlerle ve bunlardan yaratılmış bir gelecekle, Daniela'nın geleceğiyle dolu özel hayatlar Verónica'nın yokluğuyla şekilleniyor, her sözcüğünde onun dönüşünü bekliyor. Kitap o dönene ya da Julián onun dönmeyeceğin

Kant'ı yeniden ele almak... Algısız kavramlar boş, kavramsız algılar kördür. Immanuel Kant 18. yüzyılın en önemli filozoflarının başında gelen Kant, felsefi görüşleriyle büyük bir çığır açmıştır. Kant, yaptığı çalışmalarla etkisi yalnızca bilgi sorunuyla sınırlı kalmayan, aynı zamanda ahlak felsefesinden üniversitelere kadar pek çok konuda yeni bir anlayış sergilemiştir. Öyle ki, bu kendisinden sonra da sürmüş Yeni Kantçı okullar tarafından sistemi tartışılıp zenginleştirilmiştir. Doğan Özlem'in Kant'

Marquis de Sade, ilk ve tek ahlaksızlık filozofudur. Ancak Sade'ın önemi bununla sınırlı değildir. Sade'ın eserleri bütün insan ilişkilerini öyle ya da böyle etkileyen cinsel içgüdülerle ilgili her şeyi dikkatle çözümler. Sade'ın eserlerinde felsefe önemli bir rol oynar. Eserlerinde sık sık şu türden ifadelerle karşılaşılır: Felsefenin meşalesini her zaman tutkunun ateşi yakar. -Iwan Bloch- Aşkın Suçları, Lamartine'in, Baudelaire'in, Swinburne'ün, Lautréamont'un, Nietzsche'nin, Puşkin'in, Dostoyevski'nin,

Gelecekle ilişki başkasıyla gerçekleşir gibi görünüyor. -Emmanuel Levinas- Felsefe, karşılaşmalardır. Başka filozoflarla, başka metinlerle karşılaşmalar Çünkü bir filozof kendisini ancak bir başkasının aynasında görebilir. Bunun inkâr edildiği noktada felsefeden söz etmek de güçleşecektir. Zira ne de olsa felsefe kendini başından beri diyalog yoluyla var edegelmiştir. Doğan Özlem de Persona'da kendi karşılaşmalarını anlatıyor. Pek çok felsefeciyle yürüttüğü tartışmalar aracılığıyla hem onların hem de kend

Mario Vargas Llosa Carlos Fuentes Edebiyata Övgü Eleştiri-Deneme Edebiyat düşüncesine yaratıcı katkı. Edebiyata Övgü Türkiyeli okurun da iyi tanıdığı iki büyük Latin Amerikalı yazarın, Mario Vargas Llosa ile Carlos Fuentesin yaratıcı aklından çıkma üç metinden oluşuyor. Mario Vargas Llosa, 2001 yazında, ABDnin saygın The New Republic (TNR) dergisinde yayımlanmış Neden Edebiyat?ta, edebiyatın, kurmacanın gerçekdışılıkları ve yalanlarının, yalnızca toplumsal gerçekliği değil, belki daha da çok, insanı

İlk neden her şeyde tek bir biçimde var olur, ama bu şeyler ilk nedende tek bir biçimde var olmaz. 12. yüzyılda Endülüs'te Latinceye çevrilen Nedenler Kitabı'nın orijinalinin 9. yüzyılda Bağdat yakınlarında, kimliği bilinmeyen bir İslam filozofu tarafından yazıldığı öne sürülmektedir. Plotinus'un metinlerinden derlenen sözde-Aristoteles metni Aristoteles'in Teolojisi ile beraber, İslam felsefesinin Yeni-Platoncu ve Aristotelesçi temellerinin en önemli iki metninden biri olarak görülmektedir. Hem Platoncu h

Turgenyev'in romanlarındaki lüzumsuz adamlar genellikle doğanın döngüsüne ayak uyduramayan metafizik yabancılardır. Lüzumsuz adam terimini yaygınlaştırmakla maruf Lüzumsuz Bir Adamın Günlüğü tam da bu türden bir örnek. Ana karakter Çulkaturin lüzumsuzdur, çünkü kendi kendini o hale getirmiştir. Doğadan tamamıyla kopmuş hisseder. Kendini doğayla bir hissettiği naif çocukluk anılarını hatırlar ve ölürken de bu birlik duygusuna geri dönmek için yanıp tutuşur. Ellen Chances Lüzumsuz Adam'ı edebiyatta belki de