Felsefe tarihinin şüphesiz en tartışmalı eserlerinden biri olan ve ilk defa özgün dilinden çevrilerek Türkçeye kazandırılan Ethica, gençliğinde bağlı olduğu Yahudi cemaatinden aforoz edilen, eserleri yasaklanan, yaşamını bin bir zorlukla kazanmak zorunda kalan çetin bir insanın; kendisine geometriyi kalkan yapıp klasik ve skolastik felsefe terimlerinin içeriğini yeni bir bakış açısıyla doldurmaya, metafizik konuları matematik düşünme yöntemiyle kanıtlamaya çalışan hummalı bir zihnin ürünüdür. Tanrı, doğa

Spinoza'nın sözlerinden özenle derlenmiş bir seçkidir. Sevmenin ölçüsü, ölçüsüz sevmektir. Umut olmadan kaygı, kaygı olmadan da umut olmaz.

Bu büyük eseri birkaç satırda özetleme iddiasından uzağız. Bununla birlikte, belirli noktalarını işaret için göstermemiz gerekir ki, Spinoza´nın açıklamasında tuttuğu sıraya rağmen, hakiki başlangıç noktası Descartes´tan ya da başka bir yazardan çıkarılmış bir cevher teorisi veya fikri değildir.O kendi duygulanışlarının şuuruna sahiptir; nitekim, bir Bedeni olduğunu ve Beden hayatının hangi şartlarda sürüp gittiğini gözlem ile bilir. Fakat bu bir çeşit bilgi ise de, son derece eksik ve kederli bir bilgidir,

Spinoza'nın Etika'sı modern etik karakteri çözümlemeye yönelik bir girişimdir - usun, özgürlüğün ve istencin terimlerinde, ve "geometrik" tanıtlama yöntemi yoluyla. İnsanı kültürel geriliğin, göreliliğin, yerelliğin ve tarihselliğin ötesinde ele alarak, onda ussal ve dolayısıyla özgür ve evrensel olanı, insanın tam gelişmiş etik kişiliğini çıkarsamayı amaçlar. Törel yaşam bir özgür istenç sorunudur, ve Spinoza için özgürlük ussallıktır. İnsanın etik-dışı karakteri bir bozulma değil, ama yalnızca bir gerilik

TeohjihPolitik İnceleme, üç yüz yıldan fazla bir süre önce yazıldığında, dinini inkâr eden Yahudi´nin cehennemde şeytanla birlikte yazdığı kitap diye adlandmlmı^tı. Bugün, yine, farklı sözcüklerle de olsa benzer eleştirilerle karşılaşabilir. Belki de, manidar olan, düşünce tarihinin en çok tepki almı§ kitabının, ilk satırmdan son satırına dek, tavizsiz bir ifade özgürlüğü ve demokrasi savunusu olmasıdır. Spinoza, ifade özgürlüğüne din adına ya da devlet adına getirilen sınırlar kaldırılmadan demokrasiden sö

Spinoza, bu kitaptaki iki metinden ilki olan Descartes Felsefesinin İlkeleri'nde, yer yer getirdiği ayrıntılı açıklamalar dışında, Descartes düşüncesinin içeriğine herhangi bir ekleme yapmadan, onu geometrik yöntemle sunarak daha anlaşılır kılmayı hedefler. İkinci metin olan Metafizik Düşünceler'de ise, bu düşüncede yöntemden çok içerik bakımından, yani bütüne ilişkin bir eksiklik olarak gördüğü şeyi tamamlamayı seçer. Bu açıdan, iki metin bir bütün olarak düşünüldüğünde, Spinoza'ya göre Descartes düşüncesi

Goethe Spinoza üzerine şunları yazdı: Kitabın bana neler vermiş olabileceğini, ya da benim ona kendimden neleri koymuş olabileceğimi söylemem olanaksız: Burada heyecanları dinginleştiren birşey bulmuş olmam yeterlidir. Önüme fiziksel ve törel dünya üzerinde engin ve özgür bir bakış açısı açıldı. Ama beni Spinoza'ya çeken başlıca şey her tümcede bencillikten sınırsız bir kurtuluşu anlatan ışıltıydı. O harika deyiş, Kim Tanrıyı gerçekten severse karşılık olarak Tanrıdan onu sevmesini beklememelidir," onu dest

Mektuplar, Spinoza'nın felsefi üretkenliğinin tüm evrelerine yayıldığından, okura öncelikle onun düşüncesinin ve yönteminin gelişimini sunarlar. Spinoza'nın hiçbir eseri, bu yazışmalarda sadece dostlarla değil hasımlarla da gerçekleşen fikri alışverişten bağımsız değildir. Ama mektuplarda karşımıza felsefesini daha iyi anlamamıza yardımcı olan bir filozof çıkmaz yalnızca; gündelik kaygılarla meşgul, dostlarının yolladığı gül reçeline veya yerli biraya sevinen, yeri geldiğinde mizahtan ve nadir de olsa alayd

Spinoza'yı gerçek felsefi değeri içinde yeniden diriltenler Goethe ve Alman idealistleri oldu. Fichte Spinoza'yı ciddi olarak inceledi ve felsefesinin törel vurgusu Spinoza'yı anımsatır. Hegel Bir felsefeci olmak için ilkin bir Spinozacı olmalısınız; eğer Spinozacılığınız yoksa, bir felsefeniz de yoktur" derken, Schelling Spinozacılığın derinliklerine dalmamış hiç kimsenin felsefede tam ve gerçek bilgiye erişemeyeceğini söylüyordu. Descartes ile birlikte Spinoza'yı Avrupa'da modern felsefenin kurucusu olara

Us doğaya aykırı hiçbirşey konutlamadığı için, herkesin kendini sevmesini, kendi yararını, ona gerçekten yararlı olanı aramasını, insanı daha büyük eksiksizliğe gerçekten götüren herşeyi istemesini, ve saltık olarak herkesin elinden geldiğince varlığını korumaya çabalamasını konutlar. Bu tıpkı bütünün parçasından büyük olması gibi zorunlu olarak doğrudur. Yine erdem kendi öz doğamızın yasalarına göre davranmaktan başka birşey olmadığı için, ve hiç kimse kendi öz doğasının yasalarına göre olmanın dışında var

?Us dünyada en iyi paylaştırılan şeydir, çünkü herkes onunla öylesine iyi donatılı olduğunu düşünür ki, tüm başka şeylerde hoşnut edilmeleri çok güç olanlar bile genellikle ondan şimdiden ellerinde bulunandan daha çoğunu istemezler. Bunda tümünün aldanması olası değildir; tersine, bu sağlam yargıda bulunma ve doğruyu yanlıştan ayırdetme gücünün ? ki sözcüğün asıl anlamıyla ?sağ duyu? ya da ?us? [le bon sens ou la raison] denilen şey budur ? tüm insanlarda doğal olarak eşit olduğuna, ve böylece görüşlerimizi