Zevk-ü sefâ’ya bir tepki olarak doğan İslâm sûfîliği, yerin göğün gerçek sahibi, efendisi Allah’a kulluğu hedeflemiştir. İç âlemi nurlandırmak, hakîkat-ı Muhammediyye’ye (insan-ı kâmile) nâil olmak onların en büyük arzusuydu. Bu duygular içinde hayatlarını idâme ettiren büyük sûfîler, Uzakdoğu’da, Anadolu da, erişebildikleri her yerde Müslümanlığı anlatmışlardır. Onların bu alçak gönüllü, ahlâklı duruş ve yaşamları karşısında geniş halk kitleleri Müslümanlığı kabul etmişlerdi. Hatta ilk sûfiler, kendilerini

Bir milleti millet yapan, ayakta tutan, ona kim olduğunu tanıtan unsurlar nelerdir? Bu vb. soruları çoğaltmak mümkün. Geriye dönüp baktığımızda tarihimiz, kültürümüz, kısacası bütün mirasımız bize sen Mavlana'sın, sen Hacı bayram Veli'sin, sen Akşemseddin'sin, sen Fatih'sin diye adeta haykırmaktadır. İşte bütün bu zenginlikleriyle birleşen, buluşabilen millet olur, devler olur. Özünden kopmadan geleceğin sevgi, kültür, hoşgörü medeniyetini oluşturur. Akşemseddin öyle yaptı. Madde ile manayı beraber yürütt