19. Yüzyıl, evrensel bilim olarak tasarlanan ve sistem haline gelen ve Hegel’in öğretisi ile zirvesine ulaşan felsefenin büyük çıkışının dönemi olmuştur. Aslında bu yüzyıl boyunca bugün beşeri bilimler diye adlandırdığımız disiplinlerin kendilerini dünyaya getiren ve önceki yüzyılda besleyen felsefeden kesin olarak kurtulduğu bir dönemdir. Bu kurtuluş, şüphesiz, içinde Karl Marx’ı bulduğumuz tartışmalar olmadan yürümeyecektir. Hegelci felsefede hayal kırıklığına uğrayıp, Feuerbach’ın ateş selinden geçen Ma